دورنمای درخشان خط آهن در افغانستان

خط آهن در افغانستان پدیده جدید بوده و بسیاری‌ها با آن آشنایی ندارند. تاریخچه خط آهن در افغانستان به زمان پادشاهی شاه‌امان‌الله بر می‌گردد. در آن زمان خط آهن کوچک شهری با لوکوموتیف بخار، در شهر کابل به فعالیت آغاز کرد. این‌خط آهن از دارالامان الی دهمزنگ فعالیت می‌کرد.
حدود چهل سال قبل، خط آهن از کشور ترکمنستان به طول ۲ کیلومتر طبق معیارهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به داخل افغانستان تمدید و استیشن خط آهن تورغندی در داخل خاک افغانستان ساخته شد که بار و اموال تجارتی توسط قطار و واگون‌های ترکمنستان الی استیشن خط آهن تورغندی انتقال می‌گردد.
در سال ۱۳۵۴ در دوره حکومت‌داری سردار محمد داوود خان قراردادی با کمپنی سوفریل کشور فرانسه به امضا رسید. قرار بود این کمپنی مطالعات تخنیکی– اقتصادی را به‌منظور اعمار خط آهن در افغانستان انجام دهد. کمپنی متذکره مطالعات ابتدایی را بالای مسیرهای کابل– قندهار– هرات الی سلام قلعه به‌عنوان مسیر اصلی و دو مسیر فرعی قندهار– سپین بولدک و لشکرگاه الی یخچال دیشو تراکو، سرحد ایران انجام داد. کمپنی سوفریل، نتایج مطالعات خود را جهت ارزیابی به جانب افغانستان ارایه کرد، اما در نتیجه تحولات سیاسی چند دهه اخیر، نتایج این‌مطالعات جنبه عملی گرفته نتوانست.

هم‌چنان در حدود سی سال قبل خط آهن ترمز از سرحد ازبکستان به داخل افغانستان به طول ۲ کیلومتر ادامه پیدا کرد و استیشن راه آهن حیرتان ساخته شد. ادامه جنگ‌های داخلی همان‌طوری که بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیربنایی افغانستان را آسیب رساند، به کار ساخت‌و‌ساز راه آهن نیز صدمات جدی وارد کرد. بعد از سرنگونی رژیم طالبان، افغانستان در بخش‌های مختلف شاهد تحولات و تغییرات بود، در عرصه خط آهن نیز کارهایی صورت گرفته است. در گذشته خط آهن به‌عنوان آمریت در چوکات وزارت فواید عامه وجود داشت. اما به‌دلیل اهمیت خط آهن و گسترش زمینه کاری این بخش، بر اساس مصوبه شماره ۲۶ مورخ ۳ میزان سال ۱۳۹۱ شورای وزیران و حکم شماره (۴۸۹۸ ) مورخ ۴/۸/ ۱۳۹۲ ریاست‌جمهوری، اداره خط آهن افغانستان، در چوکات وزارت فواید عامه ایجاد گردید. برعلاوه وزارت فواید عامه موظف شد تا زمینه‌های شکل‌گیری این اداره را به‌عنوان یک اداره مستقل آماده کند.
تشکیل اداره خط آهن سبب شد تا در زمینه گسترش خط آهن توجه بیشتری صورت گیرد. بدین اساس اولین پروژه خط آهن بعد از حکومت طالبان، در سال ۲۰۱۱ از بندر حیرتان الی مزار شریف به طول ۷۵ کیلومتر به شمول ۳۱ کیلومتر خطوط فرعی که جمله ۱۰۶ کیلومتر می شود اعمار گردید. در مدت سه سال که از بهره‌برداری این خط آهن می‌گذرد میلیون‌ها تن اموال تجارتی به داخل کشور حمل‌و‌نقل گردیده است.
اداره خط آهن افغانستان، برای پیشبرد برنامه‌های انکشافی این اداره و تشویق دونرهای‌های بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری، تا به حال سفرهای رسمی داخلی و خارجی متعددی را انجام داده که به‌طور نمونه می‌توان از اشتراک در «نشست جهانی فدراسیون سرک‌ها در شهر ریاض عربستان»، اشتراک در کنفرانس بین‌‌المللی تراسیکا در شهر عشق‌آباد کشور ترکمنستان، اشتراک در چهاردهمین نشست کمیته هماهنگی سیستم ترانسپورت کشورهای عضو کریک (CAREC) نام برد. در راستای تلاش‌های انجام شده، افغانستان در هشتادوسومین اجلاس بین‌المللی عمومی خط آهن که در شهر پاریس دایر شد، عضویت این اداره را رسما کسب کرد.
مهم‌تر از همه اداره خط آهن افغانستان بر‌اساس برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت پنج‌ساله تعدادی از کدرهای مسلکی این اداره را در داخل و خارج از افغانستان آموزش می‌دهد. همین اکنون به تعداد سی تن از کارمندان مسلکی این اداره در کشور تاجیکستان مشغول آموزش مسایل و موضوعات مرتبط به خط آهن هستند. بر علاوه یک تعداد دیگر از انجنیران و کارمندان این اداره در دفتر خط آهن حیرتان در مزار‌شریف مصروف فراگیری دروس تیوری و عملی خط آهن می‌باشند. اداره خط آهن آرزومند است با ادامه آموزش این کارمندان در آینده بتواند به‌‌صورت مستقلانه در قسمت بهره‌برداری، مراقبت و عملیات خط آهن کار را انجام دهد.
در قسمت ارزش و جایگاه خط آهن در جهان امروزی همه مطلع هستیم. خط آهن در دنیای امروز یکی از عمده‌ترین وسیله‌های حمل‌و‌نقل محسوب می‌شود. بنا، ساخت خط آهن در افغانستان تغییرات چشم‌گیری را در سیستم حمل‌و‌نقل به‌وجود خواهد آورد و زمینه توسعه مناسبات اقتصادی، صادرات و واردات کالاها در داخل و خارج از کشور را سامان خواهد بخشید. افغانستان به‌دلیل محاط بودن به خشکه، بستر مناسب برای ایجاد خط آهن می‌باشد. وصل شدن شهرک‌های صنعتی کشور به خط آهن روی تولید و عرضه کالاهای داخلی نقش اساسی خواهد داشت. هم‌چنان ایجاد شبکه‌های خط آهن سبب تغییرات و توسعه فکری، فرهنگی و اجتماعی در جامعه می‌گردد. از آنجایی که خود در جریان هستید، تنها وسیله حمل‌و‌‌نقل در کشورما سرک‌ها و شاهراه‌ها می‌باشد و بدیل دیگر برای حمل‌و‌نقل وجود ندارد. این امر باعث شده همه روز شاهد فرسایش و تخریب سرک‌ها باشیم. با ایجاد خط آهن این مشکل عمده تا حدود زیادی برطرف خواهد شد.
مهم‌تر از همه، محصولات داخلی با وقت کم و هزینه پایین در مدت زمانی کوتاه در داخل و خارج کشور انتقال داده خواهد شد، شبکه خط آهن در داخل شهرها سبب کاهش آلودگی محیط‌زیست و ازدحام ترافیکی خواهد شد. خط آهن در افغانستان دور‌نمای درخشان دارد و تاثیرات بزرگ اقتصادی و اجتماعی در کشور خواهد گذاشت، زیرا راه‌اندازی خط آهن از یک‌سو زمینه اشتغال برای شهروندان و ازطرف دیگر باعث تحکیم ثبات و بهبود وضعیت اقتصادی در کشور می‌شود. اداره خط آهن افغانستان براساس پلان پنج‌ساله که ترتیب داده است تمام تلاش خود را به خرج خواهد داد تا بتواند پروژه‌های خط آهن را در افغانستان راه‌اندازی کند.

نویسنده: محمد یما شمس

تاریخ نشر: ۲۴ عقرب ۱۳۹۴ در روزنامه ۸ صبح

منبع: روزنامه ۸ صبح

لینک: https://8am.af/bright-prospects-railway-line-in-afghanistan/